Дүйнөдөгү эң күчтүү лазерлердин биринин жардамы менен физиктер Сатурнда гелий жамгырларынын бар экендигинин дагы бир далилин таба алышты. Бул тууралуу Калифорниядагы Лоуренс Ливермор улуттук лабораториясынан Гилберт Коллинз 15-декабрда Сан-Францискодогу Америка геофизикалык союзунун жыйынында Science News сайтында билдирди.

Сатурндагы жамгыр - бул суюк суутек менен гелийдин аралашмасы суу менен майдын эмульсиясындагы компоненттердин бөлүнүшүнө окшош болгон кубулуш. Үстүнкү катмардагы гелий төмөнкү катмарларга өтөт жана бул Сатурндагы жамгыр катары көрүнөт. Окумуштуулардын жыйынтыгы жаан жааган температуранын жана басымдын диапазондорун көрсөттү.

70-жылдардын орто чениндеги теориялар Сатурнда гелий жаашы болорун алдын ала айткан, бирок алар азырынча эксперименталдык түрдө изилдене элек. Ушул максатта Нью-Йорктогу Рочестер университетинин Лазердик энергетика лабораториясынын окумуштуулары Сатурндун ичиндеги шарттарды окшоштурушкан. OMEGA лазерин колдонуп, физиктер эки алмаздын ортосуна коюлган суутек менен гелийдин аралашмасын суюк гелийге бөлүүгө мажбурлашкан.

Алар буга лазердик нурлануу менен иштетилген алмаздан сокку толкуну менен аралашманы кысуу аркылуу жетишти. Натыйжада аралашмада белгилүү бир тыгыздыктагы жана температурадагы структуралар пайда болду, алардын алынышы жана сүрөттөлүшү окумуштуулар үчүн чоң жетишкендик болгон. Алардын айтымында, мындай жыйынтыкка жетүү үчүн 5 жылдык эксперимент жана 300 лазердик атуу талап кылынган.

Суутек менен гелийдин бөлүнүшү (3 миңден 30 миң Кельвинге чейинки температуранын жана 30 жана 300 Гигапаскаль басымынын ортосундагы аралыктарда фазалык өтүү) физиктер башында ойлогондон да аз убакытта ишке ашат. Бул гелий жамгырлары Сатурнда гана эмес, анын ысык кошунасы, газ гиганты Юпитерде да болушу мүмкүн дегенди билдирет.

Кээ бир окумуштуулар физиктердин изилдөөлөрү кылдаттык менен текшерилиши керек деген пикирде. Дэвис Калифорния университетинен Сара Стюарт Сатурндагы гелий жаашы Z-Machineдеги эксперименттер аркылуу моделдештирилиши мүмкүн экенине көңүл бурду. Гелий жамгырларынын теориясы менен алектенген Дэвид Стивенсон Juno зондунун (Jupiter Polar Orbiter) 2016-жылы Юпитердин орбитасына жеткенде бул газ гигантындагы нөшөрлөрдү тактоого жардам берет деп болжолдойт.